Zasiłek macierzyński to świadczenie wypłacane z systemu ubezpieczeń społecznych pracownikowi, który jest na urlopie: macierzyńskim, na warunkach macierzyńskiego, rodzicielskim i ojcowskim. Zasiłek przysługuje pracownikom i innym ubezpieczonym, objętym ubezpieczeniem chorobowym w systemie ubezpieczeń społecznych, na przykład zleceniobiorcom lub osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od deklaracji złożonych przez pracownika co do sposobu i czasu korzystania z uprawnień związanych z rodzicielstwem.
Jeśli pracownica w terminie 21 dni od porodu (lub – w tym wypadku także pracownik – po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu w sprawie przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie dziecka w formie rodziny zastępczej) złoży wniosek na piśmie o udzielenie po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach macierzyńskiego urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, wtedy zasiłek macierzyński (wypłacany przez rok) wyniesie 80% podstawy wymiaru obliczanego tak jak zasiłek chorobowy.
Jeśli pracownicy nie złożą wniosku o urlop rodzicielski w terminie 21 dni, zasiłek macierzyński na czas urlopu macierzyńskiego oraz urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek.
Przy urlopie rodzicielskim 100% wynagrodzenia będzie przysługiwało tylko za 6 tygodni w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka (8 tygodni przy większej liczbie dzieci) lub 3 tygodnie, jeśli przy przyjęciu dziecka na wychowanie pracownik korzysta z minimalnego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 9 tygodni. Za pozostały okres trwania urlopu rodzicielskiego pracownik otrzyma 60% podstawy wymiary zasiłku macierzyńskiego.
Całkowita wysokość zasiłku macierzyńskiego będzie taka sama (80%), jednak to od pracownika zależy, czy będzie mu wypłacana w wysokości 80% przez cały czas trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, czy najpierw to będzie 100%, a następnie 60%.
Zasiłek macierzyński za czas urlopu ojcowskiego wynosi 100% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek.
Pamiętaj! Jeśli zatrudniasz więcej niż 20 ubezpieczonych (pracowników i współpracowników na podstawie umowy-zlecenia), których zgłaszasz do systemu ubezpieczeń społecznych, to ty fizycznie wypłacasz pracownikom zasiłek macierzyński, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwraca ci wypłacone kwoty.
Jeśli ubezpieczonych jest mniej, wypłaty zasiłku będzie dokonywać Zakład Ubezpieczeń Społecznych – musisz do wniosku pracownika dołączyć swoje zaświadczenie jako płatnika składek. W przypadku pracowników składasz zaświadczenie o symbolu Z-3. W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy-zlecenia składasz zaświadczenie o symbolu Z-3a.
Zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców lub opiekunowi tylko, gdy nie ma innego członka rodziny, który mógłby zająć się chorym dzieckiem. Pracownik zostanie zwolniony z obowiązku wykonywania pracy, jeśli opiekuje się innym członkiem rodziny: małżonkiem, rodzicem, rodzicem jego dziecka, ojczymem, macochą, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem oraz dziećmi, które skończyły 14 lat, jeśli w czasie opieki będą żyć we wspólnym gospodarstwie domowym. Dzieckiem pracownika będą także dzieci biologiczne małżonka, dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
Zasiłek opiekuńczy to świadczenie pieniężne przysługujące pracownikowi zwolnionemu z obowiązku świadczenia pracy w związku z osobistą opieką nad:
- chorym dzieckiem do dnia ukończenia przez dziecko 14 lat (do 60 dni w roku kalendarzowym)
- chorym dzieckiem z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat (do 30 dni w roku kalendarzowym)
- chorym dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności z koniecznością stałej opieki innej osoby i jej współudziału przy leczeniu, rehabilitacji lub edukacji do ukończenia 18 lat (do 30 dni w roku kalendarzowym)
- chorym dzieckiem z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub z orzeczeniem o konieczności stałej opieki innej osoby i jej współudziału przy leczeniu, rehabilitacji lub edukacji do ukończenia 18. lat – jeśli małżonek pracownika lub rodzic dziecka, który na stałe opiekuje się dzieckiem, jest chory, co uniemożliwia mu sprawowanie opieki lub nie może się opiekować dzieckiem w związku z porodem albo przebywa w szpitalu lub zakładzie leczniczym całodobowym (do 30 dni w roku kalendarzowym)
- innym chorym członkiem rodziny (do 14 dni w roku kalendarzowym)
- dzieckiem do lat 8 w związku z zamknięciem żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli, szkół (do 60. dni w roku kalendarzowym)
- dzieckiem do lat 8 w związku z chorobą niani, z którą pracownik zawarł umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawującego opiekę nad dzieckiem pracownika (do 60 dni w roku kalendarzowym)
- dzieckiem do lat 8, jeśli małżonek pracownika lub rodzic dziecka, który na stałe opiekuje się dzieckiem, jest chory, co uniemożliwia mu sprawowanie opieki lub nie może się opiekować dzieckiem w związku z porodem albo przebywa w szpitalu lub zakładzie leczniczym całodobowym (do 60 dni w roku kalendarzowym).
Wysokość zasiłku opiekuńczego to 80% podstawy wymiaru (czyli co do zasady wynagrodzenia pracownika obliczanego tak jak zasiłek chorobowy). Zasiłek przysługuje pracownikowi za cały okres jego trwania, także dni wolne od pracy.
Pamiętaj! Jeśli zatrudniasz więcej niż 20 ubezpieczonych (pracowników i współpracowników na podstawie umowy zlecenia), których zgłaszasz do systemu ubezpieczeń społecznych, ty wypłacasz pracownikom zasiłek opiekuńczy, refundowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli zatrudniasz mniej osób – zasiłek wypłaca ZUS na podstawie wniosku:
- o wypłatę zasiłku opiekuńczego o symbolu Z-15A, który powinien złożyć pracownik z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem,
- o wypłatę zasiłku opiekuńczego o symbolu Z-15B, który pracownik powinien złożyć, gdy sprawuje opiekę nad chorym członkiem rodziny.