Jednym z najpopularniejszych sposobów na dokonanie oceny sytuacji materialnej firmy jest sporządzanie rachunku zysków i strat. Bilans zysków i strat to zestawienie operacji finansowych realizowanych w danym okresie – najczęściej 12 miesięcy. W rachunku zysków i strat zestawia się przychody pochodzące z różnych rodzajów prowadzonej działalności oraz związanych z tym kosztów. Podczas sporządzania rachunku zysków i strat należy koniecznie kierować się zasadą współmierności.
Wszystkie podstawowe regulacje prawne dotyczące rachunku zysków i strat są zawarte w ustawie o rachunkowości.
Obowiązek sporządzania rachunku zysków i strat dotyczy:
- spółek handlowych osobowych i kapitałowych – w tym także organizacji,
- innych osób prawnych (nie dotyczy Skarbu Państwa),
- osób fizycznych, spółek jawnych należących do osób fizycznych i spółek partnerskich w przypadku, gdy ich przychody netto z tytułu sprzedaży w ostatnim roku obrotowym wynosiły minimum 1 200 000 euro,
- jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej (nie dotyczy handlowych spółek osobowych oraz spółek cywilnych),
- przedstawicielstw i oddziałów firm zagranicznych działających na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Sposoby sporządzania rachunku zysków i strat w Polsce.
Każda z nich zakłada sporządzanie rachunku za pomocą metody drobinkowej. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, każdy podmiot gospodarczy może samodzielnie zdecydować, czy sporządza rachunek zysków i strat w formie porównawczej czy kalkulacyjnej.
Podstawowe zasady przygotowywania rachunku zysków i strat.
Stosowne przepisy prawne nakładają na podmioty gospodarcze szereg obowiązków w zakresie sporządzania rachunku zysków i strat. Wskazana zasada mówi, że wszystkie koszty, które nie wynikają z osiągniętych przychodów w danym okresie, nie mogą być ujęte w rachunku zysków i strat. Druga zasada sporządzania rachunku zysków i strat to zasada memoriału.
Rachunek zysków i strat – wariant kalkulacyjny.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, wszystkie koszty poczynione przez dany podmiot gospodarczy muszą być pogrupowane pod względem miejsc ich powstania. Podstawą jest tutaj kalkulacyjny układ kosztów. Produkcja podstawowa oznacza wszystkie koszty, które bezpośrednio wynikają z realizacji procesu produkcyjnego. Koszty wydziałowe to określenie dla pośrednich kosztów produkcji. Koszty sprzedaży wynikają z kosztów transportu, dystrybucji itp.
Wariant kalkulacyjny zakłada, że koszty wytworzenia są ustalane w oparciu o koszt wynikający ze sprzedaży produktów.